Garczyński Józef Bonawentura (1805–1861), powstaniec r. 1831 i 1848, syn Andrzeja i Honoraty z Zarembów, córki barzanina Józefa. Ur. w rodzinnym majątku Duranowie pod Sochaczewem, do szkoły chodził w Łowiczu. W r. 1822 poszedł na ochotnika do wojska i służył 6 lat jako szeregowiec w 2. p. piechoty 1. W 1828 wszedł do Szkoły Podchorążych i bił się w jej szeregach jako sierżant w Noc Listopadową. Z początkiem wojny przeszedł jako podporucznik do 1. pp. l., brał udział w 14 bitwach i potyczkach, dosłużył się złotego krzyża i stopnia kapitana-adiutanta brygady. Wyszedł do Galicji z Ramorinem, na emigracji pono do żadnego stronnictwa nie należał. Ożenił się we Francji z Angielką, czas jakiś prowadził browar, który otrzymał zdaje się w posagu żony. Po r. 1840 wszczął starania o prawo osiedlenia się w zaborze pruskim, wtedy zapewne podał się fałszywie za urodzonego w Szelejewie pod Krotoszynem, który należał kiedyś do jego rodziny. W 1843 sprzedał browar i osiadł w Poznańskiem, gdzie nabył folwark Mechnacz koło Kcyni; zajmował się tu też piwowarstwem. Zdaje się dopiero w początku 1846 dał się wciągnąć do spisku, któremu brakło fachowych oficerów. Mierosławski mianował go dowódcą I taboru pow. szubińskiego i polecił mu zorganizowanie ataku na Bydgoszcz. Po aresztowaniu Mierosławskiego G. uznał, że przedsięwzięcie spełzło na niczym. Aresztowany w Koronowie, w śledztwie wypierał się wszystkiego, mimo obciążających zeznań kolegów. W procesie berlińskim Mierosławski i Sadowski odwołali zeznania tyczące się G-go, jako mylne i wymuszone. Uniewinniony w wyroku, G. powrócił w Poznańskie i wziął czynny udział w ruchu 1848. Należał do pierwszych założycieli Wydziału Wojennego i parł do szybkiego zbrojenia kraju; chciał wkraczać do Królestwa z myślą o sprowokowaniu wojny między Prusami a Rosją. Wydz. Wojenny polecił mu 25 III zebrać siłę zbrojną z 3 nadgranicznych powiatów i przedzierać się z nią w kierunku Płockiego. W 3 dni potem powstrzymał go od tego kroku Mierosławski, ponieważ organizacja tej siły była jeszcze w zaczątku. G. otrzymał za to 4 IV dowództwo 9 płn.-wsch. powiatów Księstwa, z punktem zbornym we Wrześni. Zgromadził tu 7 IV ponad 2000 ludzi. Niechętny Mierosławskiemu z powodu jego zachowania się w śledztwie, pozwolił mu się jednak obwołać wodzem we Wrześni 10 IV. Z pewnym wahaniem przyjął konwencję w Jarosławcu i odtąd, widząc niemożliwość współdziałania z Prusakami przeciw Rosji, stał się wyznawcą ścisłego legalizmu. Na wezwanie władz pruskich przeszedł ze swym obozem 15 IV do Nowego Miasta, nie zdoławszy zapobiec wybuchłym we Wrześni rozruchom. Wstrzymywał podwładnych od brania dymisji z wojska, ale sam prosił o nią Mierosławskiego, pozwalał też na sejmikowanie oficerów, chociaż nie brał w nim sam udziału. Na wieść o zagrożeniu obozu w Książu podesłał jego dowódcy kompanię strzelców, ale wobec sprzecznych rozkazów Mierosławskiego ruszył w pomoc z całą swą siłą za późno i cofnął się spod Książa, widząc dokonany już pogrom tego obozu. Bardzo spóźniony ruszył pod Miłosław i wziął tam udział w bitwie 30 IV na czele swego obozu. Ciężko ranny, leczył się 3 miesiące. W następnych latach odsunął się od polityki; majątek stracił; w ll. 1858–9 dzierżawił folwarczek Szczepice pod Kcynią. Owdowiawszy ożenił się ponownie z Emilią z Czyżów. Zmarł nagle, tknięty paraliżem 8 II 1861.
Pamiętnik Garczyńskiego wyd. S. Schnür-Pepłowski, Szkice historyczne, Lw. 1900; (tamże podobizna); Sł. Geogr. XI, 888; Skarga prokuratora… przeciw osobom należącym do przedsięwzięcia w celu przywr. państwa pol., Berlin 1847, s. 90–2; Akta i czynności sądowe t. s. procesu Polaków, Berlin 1847, I, 417–44, II, 585; Pawłowski B., Źródła do dziejów wojny pol.-ros. 1831 r., W. 1831, I; Kieniewicz S., Społeczeństwo polskie w powstaniu poznańskim 1848 r., W. 1935; Knapowska W., W. Ks. Poznańskie przed wojną krymską, P. 1923.
Stefan Kieniewicz